De fascinatie voor de Tweede Wereldoorlog is groot, ook na 77 jaar. De stroom aan boeken, de succesvolle films en series, de drukbezochte oorlogsmusea, het bewaren en restaureren van het erfgoed en het toenemende aantal evenementen laten dat zien. In Brielle vindt deze week voor de 8e keer het Bevrijdingsfestival plaats. Doel is door re-enactment zo precies mogelijk het beeld van de oorlog na te spelen en mensen te informeren. Er is aandacht voor de onvrijheid, de dictatuur, de gruwelen en de gevechten. Maar ook voor het dagelijks leven, de muziek en kleding uit die tijd. Het is meer dan spel of vermaak. Er is aandacht voor het wegvoeren en vermoorden van de Joodse bevolking. En er wordt eer betoond aan de gevallenen (burgers, militairen en verzetsstrijders), aan onze bevrijders en veteranen.
Het festijn trekt vele duizenden geïnteresseerde bezoekers naar Brielle. Ze komen voor de nagebootste kampementen en de antieke militaire voertuigen of vooral voor het spectaculaire schijngevecht op het Scharloo. De aandacht voor de oorlog groeit. Ook jongeren verdiepen zich meer en meer in wat er in die bezettingstijd is gebeurd. Ik zie daar eigenlijk alleen maar positieve kanten aan. Want oorlog en oorlogsvoering worden met al die aandacht zeker niet verheerlijkt en wel degelijk in een context van goed en kwaad neergezet.
Toch is er ieder jaar ook kritiek op het Bevrijdingsfestival. Het wordt laatdunkend afgedaan als een misplaatste hobby voor middelbare mannen. Er wordt ook gesuggereerd dat het respectloos zou zijn naar nabestaanden of hun kinderen. Hierdoor kunnen immers weer nare herinneringen opkomen. Ik heb voor die opvattingen begrip, maar wil het ook niet overdrijven. De Dodenherdenking, de aandacht voor nieuwe oorlogsfilms of herinneringen van overlevenden die in boekvorm verschijnen kunnen ook trauma’s terugbrengen. Niemand die overweegt om dat niet meer toe te staan. De Oekraïense vluchtelingen in Brielle zijn over het doel en karakter van het Bevrijdingsfestival inclusief de mock battle apart geïnformeerd.
Vraagtekens plaatsen bij de re-enactment onderdelen van het Bevrijdingsfestival is daarom niet nodig. Van oorlogsverheerlijking of propaganda van geweld of van een foute ideologie is geen sprake. Een principieel verschil tussen het kijken naar een oorlogsfilm en de mock battle die in Brielle wordt nagespeeld is er niet. Het onderscheid tussen spel en werkelijkheid, tussen toen en nu en tussen goed en kwaad kan niemand ontgaan. Het Bevrijdingsfestival beschouw ik daarom als een evenement dat niet alleen vermaakt, maar ook een boodschap bevat die inspireert. Nooit meer oorlog!